Çocukların ağız ve diş sağlığı uygulamaları erişkinlerden farklı yaklaşımlar gerektirmektedir. Süt dişleri ve daimi dişler arasında fark olduğu gibi; erişkinlerin tedaviye bakış açısıyla çocukların bakış açısı da farklıdır. Çocuklarda diş hekimliği tedavi prosedürlerinin yanı sıra erişkinlerinkinden daha fazla koruyucu yaklaşımlar içerir.
Çocuklarda Ağız Diş bakımı Nasıl Olmalıdır?
Bebeklerin ilk dişleri yaklaşık 6 aylıkken çıkmaya başlar. Bu zamandan itibaren dişler üzerinde birikintiler olacağından mutlaka temizlenmeleri gerekmektedir. Özellikle biberon kullanan ve bu şekilde uyuyan çocuklarda gece boyunca temizlik yapılamadığından yüksek çürük insidansı görülür. Bebeklerin dişleri ve ağız içi uyumadan önce mutlaka temiz bir gazlı bezle her gün temizlenmelidir. Süt dişleri ağız içinde yerlerini aldıkça plak toplama kapasitesi artacağından her yaş grubu için varolan özel fırçalarla dişlerin fırçalanması gerekir. 3 yaşına kadar macun kullanılmamalı, 3 yaşından itibaren mercimek kadar kullandırılıp çocuğun macunu yutmamasına dikkat edilmelidir.
En geç 1 yaşından itibaren ilk ağız muayenesine,en geç 3 yaşından itibaren ise 6 ayda bir düzenli diş hekimi kontrollerine götürülmelidir.
6-7 yaş civarında çocuk süt dişlerini kaybetmeye ve yerine daimi dişlerini çıkarmaya başlar. Süt dişlerinde varolan aralıklı dizilim daimi dişlerde yerini sıkı kontaklara bırakacaktır. Bu dönemden itibaren de diş ipi kullanımına başlamak gerekir.
Çocuklar diş temizliğini layığıyla yapıncaya kadar ebeveynlerin mutlaka yardımcı olmaları gerekir. Diş hekiminiz bunu nasıl yapacağınız konusunda size yardımcı olacaktır.
Çocuklarda Sık Karşılaşılan Problemler
Çürük: Yapışkan ve şekerli beslenme özensiz bir ağız bakımıyla birleşince çürük kaçınılmaz olur. Süt dişlerindeki çürüklerin “yerine nasıl olsa yenisi gelecek” mantığıyla tedavi edilmemesi çok yanlıştır. Bunlar tedavi edilmezse çürük sağlam süt dişlerine veya eğer karışık dişlenme dönemindeyse daimi dişlerine sıçrar. Ayrıca daimi dişler sürmeden önce kemik içinde süt dişlerinin hemen altında yer alırlar. Süt dişinde oluşacak ciddi bir enfeksiyon alttaki daimi dişin de olması gerektiği gibi sürememesine veya “hastalıklı” olmasına sebep olabilir.
Kırık: Çocuklar büyürken çok fazla travmaya maruz kalırlar. Bu yüzden üst kesicilerin kırıklarına çok sık rastlanır. Böyle bir durumda ağrı olsa da olmasa da hemen hekime başvurmak gerekir. Hatta kırık parça mevcutsa bazı durumlarda bonding işlemleriyle dişe tekrar yapıştırmak mümkündür.
Dişin Bütünüyle Kemikten Ayrılması: Eğer diş daimi dişse, kök kısmına mümkünse hiç dokunmadan dişi soğuk su altında yıkadıktan sonra çıktığı yere yerleştirip temiz bir gazlı bez ısırtarak veya bu mümkün değilse ılık süt, serum fizyolojik veya bunlar bulunamıyorsa ılık su içinde muhafaza edilerek en geç 30 dk içinde bir diş hekimine başvurulması gerekir.
Biberon Çürükleri: Bu tip çürükler biberon kullanan, biberonla uyuyan, bala veya şekere batırılmış emzik kullanan çocuklarda sık rastlanan çürüklerdir. Genellikle üst keser dişlerin dişetine yakın yerlerinde tebeşirimsi noktalar halinde başlar . Bu aşamada geri döndürülebilirler. Eğer fark edilmezlerse hızla kahverengileşir ve ıslak çürük haline dönerler. Tedavi edilmezlerse dişler kısa sürede harap olur ve hatta bazen kök seviyesinden kırılırlar. Bu ise çocuğun sağlığı yanında sosyal gelişimini de önemli oranda etkileyen bir problemdir.
1-İlk 6 ay mutlaka bebeğinizi anne sütü ile besleyiniz.
2-Bebekler anne veya inek sütü, bebek mamaları, meyve suyu gibi sıvıların bulunduğu biberon ağzında iken uyutulmamalıdır.
3-Biberon kullanımı 12-14 aylar arasında bırakılmalı ve su dışındaki sıvı içeceklerin ağızlıklı bardaklar ile verilmesine en kısa zamanda alıştırılmalıdır.
4-Su dışındaki içecekler ana ve ara öğünler ile birlikte verilmelidir.
5-Biberondaki süt içerisine şeker, bal, pekmez gibi yüksek oranda şeker bulunan besinler eklenmemelidir.
6-Emzik uçları bal veya şekere batırılmamalıdır.
Koruyucu Tedaviler
Flor Uygulaması
Flor dişlere topikal olarak uygulandığında dişlerin çürüğe karşı olan direncini artırır. Çocuklarda flor şu şekillerde uygulanabilir:
Günde iki kez florlu diş macunuyla dişler fırçalanır. Uygun görülürse flor tablet kullanımı önerilebilir.
Diş hekiminiz tarafından ;
Fissür Örtücü Uygulaması
Süt ve sürekli dişler, ağız ortamına yeni sürdüklerinde mine tabakaları olgunlaşmalarını tamamlamamış olduğundan bu dönemde diş çürüğüne oldukça eğilimlidirler. Çocuklarda görülen tüm çürüklerin %80’ini pit ve fissür çürükleri oluşturmaktadır. Fissür örtücüler çürüğe eğilimli çocuklarda, ağız temizliğini yeterince yapamayan fiziksel veya zihinsel engelli hastalarda ve hemofili gibi kan rahatsızlıkları olan radyoterapi gören onkoloji hastalarında da diş çürüklerinin oluşumunu engellemek amacıyla uygulanmalıdır.
Fissür örtücü uygulaması sırasında diş dokusundan alınmaz ve ağrısızdır.
Yer Tutucular
Süt dişlerinin en önemli görevlerinden biri, ileride sürecek olan sürekli dişlere rehberlik etmektir. Süt dişlerinin çürük veya diş travmaları nedeniyle zamanından önce kaybedilmesi, komşu dişlerin çekim boşluğuna doğru hareketine ve boşluğun kapanmasına neden olarak yer kayıpları ve çapraşıklık ile sonuçlanmaktadır. Çoğu zaman bu yer kayıplarının ortadan kaldırılması için uzun süreli ve pahalı ortodontik tedaviler gerektirmektedir. Bu nedenle kaybedilen dişin oluşturduğu boşluk, altındaki sürekli dişin sürmesine kadar mutlaka bir yer tutucu yapılarak korunmalıdır.